Çocuğunuzun el tercihinin nasıl olduğunu merak ettiğinizi biliyorum. Bu yazımızda biraz size el tercihlerinden ve iki elin birlikte kullanımının öneminden bahsetmek istiyorum.
Çocukların çoğunluğu büyüdükçe bir elini diğerine tercih edecektir. Bazı çocuklar belirli görevler için her iki eli de veya her iki eli de kullanabilir. Bu, çok yönlü veya karışık elli olarak bilinir.

El hakimiyeti, ince ve kaba motor görevlerini yerine getirmek için bir eli diğerine tercih etmeksidir.  Bu, yemek yerken kaşık tutmak,yazı yazmak, kesmek, yakalamak, top atmak vb aktiviteleri içerir. Dominant el gerçekten bir bilinçli seçim değildir. Genetik yapı ve bireyin  beyninin bir tarafını baskın kullanması dominant el seçiminde bir rol oynar.

Bebeklik döneminde genellikle simetrik bir kullanım söz konusudur. 6. Aydan itibaren kaba motor gelişim süreci geliştikçe beraberinde ince motor gelişimi de ilerler. Bu dönemlerden itibaren vücudunun her iki tarafının kullanımı sırasında vücudunun bir tarafının diğer tarafına göre daha becerikli ve güçlü olduğunu keşfeden çocukların dominant el seçimi oluşmaya başlar. Manipulasyon becerileri gelişir.

Bu durumda ebeveynler bebeğin normal süreçteki gelişimi içerisinde dominant el seçimi konusunda yönlendirici olmamalıdır. Bu durum çocuğunuz için kafa karışıklığı yaratabilir. Şayet 24-36 aydan itibaren halen bir el tercihi oluşmamış ile bir pediatrik fizyoterapist ya da ergoterapist ile görüşebilir ve bu konuda destek alabilirsiniz.

Dominant el sağ, sol ya da her iki eli içerebilir. Genellikle sağ taraf dominant eli sol tarafa göre daha sık rastlanılır bir durumdur. Bir dominant el kullanımı olduğu halde diğer elini de kullanabilen bireyler vardır. Örneğin sağlak bir birey yazı yazarken sağ elini kullanabilir topu fırlatırken sol elini kullanabilir. Bu durum karışık el kullanımıdır. Bir diğeri ise çok yönlü kullanım. Örneğin sağ eli ve sol eli ile de yazı gibi incelik gerektiren becerileri ayrım yapmadan yapabilir. Bu aslında çok nadiren görülen bir durumdur.

El hakimiyeti, görevlerin baskın el tarafından daha verimli bir şekilde gerçekleştirildiği anlamına gelse de, baskın olmayan el de görevlerin tamamlanmasında önemli bir rol oynar. Bu bilateral koordinasyon olarak bilinen vücudun her iki tarafının koordineli kullanımı birçok görevde önemlidir. Örneğin, bilgisayarda yazarken, tepsi taşırken, voleybolda pas atarken her iki el de birlikte çalışır.

Bebeğinizin el tercihinde aslında gelişim sürecinin rol oynadığını düşünürsek bu sürece sizin değiştirme niteliğinde yapacağınız yönlendirmeler bu süreci geciktirip olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle el tercihi geciken çocuklarda özellilkle bilateral koordinasyon gerektiren becerilerde zorlanıyor ve buna bağlı denge ve koordinasyon becerisinde de zayıflık yaşadığını gözlemliyorsanız mutlaka çocuk fizyoterapisti ya da ergoterapistten destek almanızı öneriyorum.

Uzm. Fzt. Yonca Görgül

JKA prac.&therapist,SIPT cer.,